Art 23
Het Sixties-Seventies erfgoed
RUBRIEK: Maatschappijkritiek    Geplaatst op 16 januari 2017

Toen ik deze dagen de aandrang voelde om aan mijn jeugdjaren van de late sixties- begin seventies terug te denken, en om erover een artikel te schrijven voor mijn weblog, was de eerste vraag die ik mezelf daarover stelde: Waarom? Ik ben immers niet nostalgies van aard ingesteld, en men zal mij maar weinig kunnen betrappen op emmeren over "die goede oude tijd". Nu en dan, wanneer het ter zake komt, wil ik daarover wel eens reflekteren; maar niet meer of langer dan hoeft. En dwepen met dingen, heb ik nooit gedaan; dat deed ik vroeger niet, dus daar ga ik nu ook niet mee beginnen. Vanwaar dan die "onbedwingbare drang" om naar NU naar deze periode terug te keren?

Wel, "Waarom?" is steeds een legitieme vraag. Heel zeker voor een Waterman die deze vraag duizenden keren heeft herhaald van zodra hij als kind begon te spreken. En is een legitieme vraag voor deze periode, waarin alles precies werd in vraag ge-steld. Ondertussen is dit zo'n aiaiai meer dan 40 jaar geleden. Astrologies roept dit een halve Uranus-cyclus op, want Uranus heeft een omlooptijd van 84 jaar in de Dierenriem. Uranus staat vandaag op 21° Ram; de opposiete stand in Weegschaal situeerde zich in 1972. In tal van opzichten was deze periode ook het tegengestelde van wat er zich nu afspeelt. Toen was er een élan naar bevrijding, tolerantie en pro-gressiviteit; thans slaat de slinger weer meer uit naar conservatisme, harder optre-den en bitsiger standpunten innemen. The seventies waren "soft" : don't make war, but peace; love; wees lief voor elkaar; en zelfs: soft drugs! Anno 2017 luidt het eer-der: don't take shit, and make war if that is necessary; bouw muren voor de verdedi-ging; repressie voor wat ontoelaatbaar is; langer en meer presteren want het zijn moeilijke tijden! In de sixties-seventies werd de vijs losser gedraaid : Relax man; take it easy! En werden deuren open gemaakt: the doors of perception naar ANDERE visies over het leven, het bestaan, het politiek-maatschappelijk bestel, .....Mensen zochten kommunikatie en praatten met elkaar op straat, zomaar, met wildvreemden.

Vandaag worden deze zelfde deuren weer één voor één toegesmakt. En heeft ieder-een een smartphone én een tablet of pc, maar wordt echt kommunikeren toch erg moeilijk bevonden. Ruzie maken, gaat des te gemakkelijker af, waar en op welk niveau ook: twisten, scheldpartijen, pesterijen, en direkt tot dwangmaatregels over-gaan, zijn schering en inslag. Staat je iets niet aan: begin dan maar heisa te maken, je onvrede te ventileren, en je eigen (kortzichtige) belangen of opinies te ventileren. De vijs wordt terug strakker gevezen. Uranus in Ram is explosief, en heeft een kort lontje. Het solidariteits-principe van Uranus (we zijn allen brooeders en zusters, gelijken van elkaar) wordt gereduceerd tot een : als je niet voor mij bent, dan ben je tegen mij. Clubjes van gelijk-denkenden; zoniet: wordt je direkt ont-friend. De socia-le druk wordt terug sterker; en op het werk gaat de prestatie-druk steeds meer de hoogte in.

De sixties waren het decor en niet alleen de soundtrack van mijn jeugdjaren, maar ook de soort algemene sfeer en filosofiese background waarin mijn ervaringen als jonge man werden gekleurd (!) en gedrenkt. Gelukking voor mezelf heb ik mij daar nooit volledig in ondergedompeld wat betreft "drugs and sex". Zij die dit wel gedaan hebben, hebben daar vaak een hoge prijs voor moeten betalen, en lopen hier nu niet meer rond, net als de singer-songwriter van "Sex & Drugs & Rock & Roll "(Ian Dury) trouwens. En de muzikale helden uit deze periode, zijn thans met bosjes aan het sneuvelen, niet zelden door het liederlijk leven dat zij hebben gesleten en de sloten alkohol of wolken "middelen" die zij hebben gekonsumeerd.

Het was een tijd van experimenteren, uitdagingen aangaan, erop uit trekken, het leven intensief beleven. Naast de gebruikelijke en te verwachten excessen, heeft dit ook voor een diepgang en een verandering gezorgd. De emancipatie of de gelijk-heid van de vrouw is in deze periode in het Westen dan, definitief doorgebroken. Er werden nieuwe , alternatieve levensmodellen naar voor geschoven voor de tradi-tionele rolmodellen voor "vader de kostwinner; moeder aan de haard"; voor "braaf werken en gehoorzaamheid aan het systeem tot je dood". Mensen werden bewust: van zichzelf, en voor hun eigen aandeel in die verandering. Ze protesteerden, ze debatteerden, ze werden politiek bewust, ze leerden krities zijn en zich informeren. "Fuck the system!". Men zocht naar gezamelijke oplossingen, en kommunes en cooperatieven werden gevormd.

En helaas, ook al even vlug ontbonden. Dat was het euvel van die tijd: een te blind optimisme in het "goede" van de mens; en onvoldoende bedacht zijn voor zijn schaduwkant. Dit verwijt heb ik vele, vele malen moeten aanhoren tijdens mijn jeugd: je bent een utopist, je bent naïef en niet realisties genoeg. Een verwijt dat deze hele periode en een hele generatie frekwent te horen heeft gekregen sindsdien. Maar daar heeft het in wezen weinig mee te maken. Waar heeft het dan wel vooral mee te maken?

Met deze belangrijke realiteit: mijn generatie kwam destijds op voor zijn vrijheid: de vrijheid om je eigen uiterlijk te kiezen (en als man je haar te laten groeien bij-voorbeeld); de vrijheid om je eigen levenswandel en levensstijl te bepalen; de vrij-heid om anders te gaan leven en je kinderen anders op te voeden; de vrijheid van godsdienst, van mening en van uiting; de relationele en sexuele vrijheid; ......... Die vrijheid gaat niet alleen gepaard met een verantwoordelijkheid voor de keuzes die men neemt; iets waarop de conservatieve denkers steeds de nadruk leggen. Maar deze vrijheid gaat steeds gepaard met een dosis onzekerheid. Wie kiest voor vrij-heid, kiest ook voor risiko's: er bestaat géén vastomlijnd "plan" dat je garanties kan bieden hoe de dingen dan uiteindelijk daadwerkelijk zullen verlopen.In wezen kan geen énkel plan dat, en berust dit op een illusie: niemand weet echt wat komen gaat. Daarin kan men derhalve twee basishoudingen aannemen: de eerste is, van ver-trouwen te hebben in zijn keus en de dynamiek die daaruit zal voortkomen. Dit vertrouwen in de mens, dus in zichzelf, en in het leven (en géén "naieviteit") , was eigen aan de sixties-seventies. En dit weerspiegelde zich ook hoe men met anderen omsprong: een onbekende werd niet als een "potentiële bedreiging" tegemoet getreden, maar eerder als iemand waarmee men potentiëel in gesprek kon geraken.

Wat kenmerkt déze tijden? Ik zou zeggen: eerder wantrouwen en angst. Maar angst -ik heb dit al meerdere keren beklemtoond- is een slechte raadgeefster. Wie angstig is zal zich in zijn kwetsbaarheid proberen te beveiligen. Angst en veiligheid zijn zulke belangrijke themata geworden op de politieke agenda, in de media en de gees-ten van de mensen, terwijl in werkelijkheid in het Westen reeds meer dan 60 jaar een relatieve vrede heeft geheerst. Natuurrampen zijn er altijd geweest, en zullen er altijd zijn, maar ook deze zijn beperkt. En "terroristiese aanslagen" zijn er ook steeds ge-weest (De bende van Nijvel, de RAF, .....), zodat ook dit geen noemanswaardig ver-schil maakt. De echte oorlogen, woeden in het Oosten.

Waarom is de Westerse mens dan zo'n blanke bange man geworden? In die mate dat hij bereid is een deel van zijn vrijheid op te geven voor meer "veiligheid"? Het ant-woord is ontluisterend: omdat dit alles niet alleen een reaktie op "het vreemde" is dat door de oorlog in het Oosten in het Westen wordt gedreven; maar ook omdat het allemaal georchestreerd wordt. Het is voor de overheid gemakkelijker iets aan de veiligheid te "doen" , dan aan de onzekerheid. Men maakt in het denken erover dus een aantal flaters: men verwart zekerheid met veiligheid, en men verwart vrij-heid met privacy. De onzekerheidsgevoelens nemen toe, omdat de geijkte rollen-patronen en traditionele "waarden" aan het verdwijnen zijn. Geen godsdienst meer: het katholicisme verliest kompleet voeling met zijn tijd en wat onder de mensen leeft. Geen vaste relatiemodellen meer: heel wat gezinnen zijn samengesteld; andere bestaan uit partners van hetzelfde geslacht; en nog andere bestaan uit mannen in vrouwenrollen en vrouwen in mannenrollen. Werkzekerheid bestaat eigenlijk niet meer, of dan slechts voor een bepaalde ipv een onbepaalde tijd. En technies veran-dert alles aan een hels tempo, niet in het minst gedreven door een gepuched consu-mentarisme. Dit alles maakt "de Westerse mens" erg onzeker over zijn identiteit, zijn rol in het gezin en in de maatschappij, zijn werk en zijn toekomst. Maar edoch: voor 80% van de mensheid is het alledaags bestaan erg onzeker, en erop gericht louter de-volgende dag, week, maand te overleven. Dus hebben "we" te klagen?

Men ziet nu de tendens dat zowat overal reactionaire, zogenaamd "sterke mannen" opstaan, die met een rechts en populisties pleidooi veel bijval oogsten. Zij spelen in op de onzekerheidsgevoelens en angst van de mensen. In onzekere tijden is er steeds een ruk naar rechts merkbaar, omdat mensen bang zijn om nog "meer" te verliezen, en willen "behouden wat ze hebben". Maar wat hadden onze voorvaderen te verlie-zen, die in de 19e eeuw in de fabrieken begonnen te staken tegen de uitbuiting? De geschiedenis toont een slingerbeweging, waarbij de machtsklasse steeds probeert haar privileges die ze na een sociale omwenteling wat uit handen hebben moeten geven, met de tijd stelselmatig terug te winnen. Dus worden de vrijheden weer beperkt in naam van allerlei noodzakelijke maatregelen voor de "veiligheid". En wordt het beslissingsrecht van de gewone burger in tal van zaken teruggeschroefd in de anonieme naam van de noodwendigheden van "het systeem". Mijn ambitie is om de (statistiese) leeftijd van 84-85 jaar te bereiken, of juist geteld één Uranus-omwen-teling. De tweede cyclus wanneer Uranus terug in Weegschaal zal komen, in 2054, zal ik vanaf "de andere kant" mogen meemaken. So: Relax