Art 14
RUBRIEK: Astrologie    Geplaatst op 23 maart 2022
De 12 Archetypes van Jung astrologies bekeken

De term archetype is afgeleid van het OudGrieks: "arche" = origineel, bron, begin + "tupos" = patroon, model,ijn gestalte, beeld. Het betekent dus: oerbeeld, oer-vorm, grondvorm. Een cryptiese omschrijving die teruggrijpt tot de semantiek namelijk hoe woorden worden "gevonden" om een (bewustzijns)inhoud uit te druk-ken; tot de typologieën in de psychologie om onderscheid te kunnen maken tussen de verschillende verschijningsvormen waaronder een levend model kan voorkomen (denk in dit verband ook aan stereotype en cliché); en tot de filosofie die de zin-geving ervan in het menselijk denkproces probeert te duiden.

Moeilijk? Ja en neen. Het is moeilijk, omdat zich dit op het snijvlak tussen deze 3 disciplines bevindt, en dus precies vanuit elk van deze kan bezwangerd en bezwaard worden met ingewikkeld jargon en ingewikkelde concepten. Omdat het zich op het snijpunt bevindt tussen kennis, wetenschap en fylosofie, en men er dus een punt-hoofd aan kan overhouden door te verdwalen in de talrijke zijwegen die erop uit-monden.

Dan is het de verdienste van Carl Gustav Jung geweest om dit principe duidelijker in zijn essentie te omlijnen door het als een onderdeel van zijn "analytiese psychologie" te gebruiken als onbewuste, universele ideeënpatronen. Deze archetypes ko-men niet alleen in mythen en andere universele verhalen zoals sprookjes tot "leven" of tot uiting, maar ook in dromen , en zijn daardoor méér dan louter intellektuele of filosofiese "voorstellingen", maar verbonden met en gevoed worden door het collec-tief onderbewuste waarmee elke geest in verbinding staat.

Om tenslotte ook een "ja" te laten vallen: samengevat is een archetype een totaal-beeld, dat een levende energie verzinnebeeldt, die kan vertaald worden naar be-paalde eigenschappen, strevingen, tendezen, idealen, beliefs,..... naargelang zijn toepassing op een specifiek bestaansvlak. Dit korrespondeert met het Oosters den-ken waar één begrip verschillende betekenissen kan hebben naargelang zijn kontext. Of met het holisties denken (rechterhersenhelft) waar analogieën verschillende vormen op verschillende vlakken met elkaar verbindt als "doorsnedes" of uitingen van dezelfde energie.

ARCHETYPES

Archetypes kunnen niet alleen betrekking hebben op eeuwenoude ambachten -den-ken we bijvoorbeeld maar aan de smid, de molenaar, de beenhouwer-, maar ook op universele karaktertrekken die van alle tijden en kulturen zijn: de preciese, de losbol, de vlotte, de charmante, ......

Een aantal Aarde-archetypes zijn aldus: de vrek, de heremiet, de vrijgezel, de pas-toor, de klerk, de notaris, de deurwaarder, de politieagent, de stafhouder, de wetsdie-naar, de autoriteit, de administrator, de chroniekschrijver, de geschiedkundige, de boekhouder, de curator, de belastingsbeambte, de keurmeester, de scheidsrechter, de examinator, de schatmeester, de econoom, de rechter ; de restaurateur, de correc-tor, de pottenbakker, de stukadoor, de metser, de kasseilegger, de arbeider, de graf-delver, de grondwerker, de landbouwer, de boer, de archeoloog, de paleoloog, de mijnwerker, de apotheker; de dienaar, de beambte, de butler, de kok, de vroedvrouw, de dienstmaagd, de zwijger, de waker, de uurwerkmaker, de meubelmaker,.......

Een aantal Water-archetypes zijn bijvoorbeeld: de zeevaarder, de zeeman, de ma-troos, de stuurman, de veerman, de globetrotter, de zwerver, de doler, de vluchteling, de sans-papiers, de clochard, de parasiet, de profiteur; de visser, de vis, de waterrat, de zeemeermin, de zwemmer, de duiker, de onderduiker, de detectieve, de speur-neus, de empaat, de spons, de verpleegster, de non, de hoer; het stuk wrakhout, de slaaf, de verslaafde, de junk, de misdadiger, de grenzeloze, de dief, de misbruiker, de misbruikte, de dweper, de fan, de dromer, de fantast, de losbol, de kunstenaar, de artiest, de bohémien, de hippie, de utopist, de marginale, de heks, de dorpsgek,.....

Een aantal Vuur-archetypes zijn dan weer: de koning, de kapitein, de edelman, de ridder, de burgemeester, de graaf, de prinses, de soldaat, vechtjas, de krijger, haan-tje-de-voorste, de pionier, de rebel, de vernieler, de afbreker, de genezer, de dokter, de bergbeklimmer, de beeldenstormer, de Don Quichote; de reiziger, de explorateur, de koloniaal, de bekeerder, de inquisiteur, de dictator, de agressor, de jager, de moor -denaar, de bezetter, de onderdrukker, de chirurg, de brandweerman, de minister, de gouverneur, de verleider, het idool, de guru, de filmster, de vedette, de sportman, de filmster, de entertainer, de beroemdheid, de bv, de ceo, ...

En een aantal Lucht-archetypes zijn tenslotte: de eeuwige student, de wetenschap-per, de geleerde, de laborant, de journalist, de schrijver, de intellektueel, de cerebra-le, de universele geest, de verbale, de prater, de redenaar, de roddelaar, de advokaat, de leraar, de marktkramer, de handelaar, de verkoper, de winkelier, de handelsver-tegenwoordiger, de dagbladverkoper, de heraut, de verkenner, de boodschapper, de telefoniste, de receptie, het ontvangstcomitée, de secretaresse, de sociaal-assistente, de medewerker, de collega, de vriend, de politicus, de bemiddelaar, de ambassadeur, de therapeut, de gids, de chauffeur, de buschauffeur, de trucker, de treinconducteur, de loketbediende, de loopman, de gymnast, de grapjas, ........

Zoals men zelf kan vaststellen, bestaan er geen 12 maar honderden archetypes, zodat een keuze van 12 daaruit steeds een beetje willekeurig zal zijn, en op eigen, persoon-lijke voorkeur zal berusten.

ASTROLOGIES DOORGELICHT

Dit gezegd zijnde, moeten we toch eens onder ogen nemen op WAT die keus van 12 dan precies berust. Kent men weinig van astrologie, dan oogt die keus van 12 vrij co-herent en "logies". En ook "mooi": netjes verdeeld per 4 (Ego, Ziel en Zelf) en per 3 . Sommige intellektuelen krijgen een mentaal orgasme bij het zien van netjes afgelijn-de indelingen, diagrammen of schema's; maar ik heb afgeleerd om te verlangen dat de realiteit zou kunnen geperst worden in zulke "maatpakjes". Jurassic Parc, weet je wel: de realiteit is nu eenmaal chaotieser, dynamieser en complexer dan om zich in zo'n perfekte dwangbuis te laten opsluiten.

Het is duidelijk en het is ook geruim bekend dat Jung Oosterse filosofieën en astro-logie heeft bestudeerd, en dit model met 12 Archetypes past in zijn Onwikkelingspsy-chologie die hij tijdens zijn leven coherent heeft neer geschreven, maar Jung zélf zou de eerste geweest zijn om te benadrukken dat DIT maar een voorbeeld is. Een arche-typiese voorstelling van mogelijke archetypes als het ware, met alweer het risiko om hierdoor in hersenspinsels te gaan verdwalen.

Zonder de briljante geest en het pionierswerk in zijn veld van Jung in twijfel te willen trekken, moet ik toch bovenal beginnen met de opmerking dat zowel de 10 Planeet-krachten als de 12 Tekens van de Astrologie REEDS achetypes ZIJN. En in die hoe-daningheid reeds een 4000-jaar lang door empirie en toepassing zijn "geboetseerd" geworden. Men mag die steeds als inspiratie gebruiken om zijn eigen typologie op te stellen -wat in de geschiedenis dan ook ettelijke keren is gedaan- maar die als DE ultieme indeling gaan poneren, heeft steeds weg van te beweren dat men het warm water heeft uitgevonden.

Aldus past "Struktuur" aan de wereld geven in deze indeling hier, als een hand-schoen bij het Aarde-type. Maar is de kreativiteit van de kunstenaar een Aarde-ak-tiviteit? Ik dacht het niet. Als "Ego" zijn stempel op de wereld achterlaten, past het Vuur-type als gegoten. Maar past de rebel die op zoek is naar vrijheid in dat rijtje? En het "verbinding" maken met anderen en het "paradijselijk" verlangen, zijn als het ware hybriden tussen Lucht-en Water-types. Lucht-mensen zoeken een mentale verbinding; Water-mensen een emotionele verbinding: het "sociaal-zijn" heeft voor deze types dus een andere invulling. Is het "weeskind"(gewone man) wel sociaal als hij erbij wil horen? Is de nar wel sociaal als hij grappen maakt? En is de geliefde wel sociaal als hij intimiteit zoekt? Eigenlijk niet. Idem dito of het verlangen van het "onbevangen kind" naar veiligheid een uiting van een onderzoekende geest zou zijn. Kennis zoeken of willen weten, is het doel van de "geleerde", niet van de wijze, maar is wel een typiese Lucht-aktiviteit. En vrijheid zoeken hoort bij Lucht, maar niet per se onder de vorm van een "ontdekkingsreiziger" wat eerder bij Vuur past. Samengevat: deze 12 archetypes zijn stuk voor stuk afzonderlijk mooi herkenbaar, maar de kriteria hun samenvoeging tot 12 lijken nogal arbitrair.

ELEMENTAIR DOORGELICHT

Elementair (dokter Watson) in de Westerse voorstelling van de 4 Elementen (Vuur, Aarde, Lucht en Water) is de driedelige cyclus van begin, doorzetting en voltooi-ing. Of nog: opkomen, blinken en vergaan. Of nog: verkenning, doorleving en afron-ding. Ook dat zijn eigenlijk archetypes, want ELKE menselijke ervaring moet door deze 3 fases. In de Astrologiese indeling van de Tekens per Element, spreekt men daarbij van hoofd (Ram,Steenbok,Weegschaal,Kreeft), vast(Leeuw,Stier,Schor-pioen,Waterman) en bewegend(Boogschutter,Maagd, Tweelingen,Vissen). Ram be-gint de aktie met een "verovering", Leeuw konsolideert ze in een "beheer" en Boog-schutter heft ze op door naar ergens anders te trekken. Steenbok maakt een "neder-zetting", Stier maakt er een aangename en leefbare plaats van, en Maagd verhuist de inboedel. Weegschaal legt kontakt, Waterman maakt vriendschap, en Tweelingen zoekt andere konversaties op. Kreeft sticht een gezin, Schorpioen voedt de kinderen op, en Vissen laat hen de wijde wereld intrekken.

DEZE evolutie vind ik NIET terug in de 12 Archetypes van Jung: die staan gewoon NAAST elkaar onder de hoofding van hun (gekozen) thema. Hoeft ook niet per se, want geen enkele indeling is perfekt. Maar vanuit de oefening in het archetypies denken is het voor de helderheid en coherentie wel duidelijker, wanneer deze arche-typiese verbinding hechter en organieser is. Vraag mij om de 12 Archetypes van Jung op te sommen, en ik zal die niet uit het geheugen kunnen reproduceren. Vraag mij om de 12 Tekens van de Dierenriem op te sommen, en ik zal dit naadloos doen. Dit komt niet alleen omdat ik het tweede meer beoefend heb dan het eerste, maar vooral omdat in mijn beleving de tweede betrekking hebben op mijn levenspraktijk, en de eerste niet. Met name het rechtreekse verband tussen de Tekens van de Die-renriem en de seizoenen, moet ik bij de typologie van Jung totaal missen.

Nog een derde bezwaar- en één die men moeilijk Jung zelf kan aanrekenen- is dat in de reprodukties van die 12 types -in een cirkel zoals de 12 Tekens van de Dierenriem, en dat kan geen toeval zijn-, de KLEUREN wat lukraak door elkaar worden ge-bruikt. Dit geeft uitermate fotogenieke tabellen, maar die hebben eigenlijk weinig of geen associatie met de types zelf. Dit komt grotendeels denk ik, omdat men deze ar-chetypes alweer niet kan verbinden met bepaalde natuurfenomenen: voor Aarde zal men automaties bruine of zwarte tinten kiezen; voor Vuur het hele scala van geel (zonlicht) tot rood (vuur); voor Water blauw tot groen; en voor Lucht hemelsblauw. Dit komt omdat de astrologiese archetypes werden gevonden in een tijd dat de mens in nauwer kontakt stond met de Natuur dan nu.

Tijd voor een eindevaluatie: ook hier geldt, dat het origineel beter is dan het "her-dacht" model 2.0 ; omdat het rijker is, omdat het nauwer in verband staat met de natuur-archetypes, en omdat het ingebed is in onze kulurele geschiedenis van het Westen. Bij wijze van test heb ik dan de oefening gemaakt welke 12 types ik zou uit-gekozen hebben om dichter bij het oorspronkelijk model van de 12 tekens van de Dierenriem te blijven (zie hierboven). Met telkens de kwaliteit, het probleem, de schaduw en de energie erbij, om in de Jungiaanse sfeer te blijven. Het is maar een archetypiese interpretatie, met dank aan de Natuur, de astrologie en Jung.